Bảo hiểm xã hội (BHXH) ngày nay đã trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống của mỗi người dân, giúp họ chuẩn bị tốt hơn trước những rủi ro không lường trước về sức khỏe, lao động và thu nhập.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì?
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm do Nhà nước tổ chức mà người tham gia bảo hiểm được quyền lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với tài chính của mình. Công dân từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thì đều có thể tham gia BHXH tự nguyện.
Ngoài ra, Nhà nước cũng có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH tự nguyện đối với một số đối tượng đặc biệt để họ có thể được hưởng các quyền lợi của BHXH tự nguyện.
Các chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc
Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ được hưởng 05 chế độ BHXH gồm: chế độ ốm đau, chế độ thai sản, bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, chế độ hưu trí và tử tuất tương ứng với các quyền lợi sau đây:
1) Quyền lợi khi ốm đau, bệnh tật: Người lao động được hưởng chế độ ốm đau và sẽ được nghỉ việc, nhận trợ cấp ốm đau theo thời gian điều trị và mức đóng bảo hiểm xã hội.
2) Quyền lợi khi mang thai và sinh con: Người lao động được hưởng chế độ thai sản và sẽ được nghỉ thai sản, nhận trợ cấp thai sản theo quy định của pháp luật. Nếu người lao động là nam giới có vợ sinh con cũng sẽ được nghỉ làm việc để chăm sóc vợ và con nhỏ.
3) Quyền lợi khi tai nạn lao động, mắc bệnh nghề nghiệp: Người lao động được hưởng chế độ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp và sẽ được miễn phí khám chữa bệnh, cấp cứu, phục hồi chức năng và nhận trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp theo mức độ tổn thương, suy giảm sức khỏe.
4) Quyền lợi khi hết tuổi lao động hoặc không còn khả năng lao động: Người lao động được hưởng chế độ hưu trí và sẽ được nhận lương hưu hàng tháng hoặc trợ cấp bảo hiểm một lần theo quy định của pháp luật.
5) Quyền lợi khi chết: Người thừa kế, thân nhân của người lao động được hưởng chế độ tử tuất và sẽ được nhận trợ cấp theo quy định của pháp luật gồm các khoản sau:
- Trợ cấp mai táng: được trả một lần cho người lo mai táng khi người lao động chết, bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng mà người lao động chết.
- Trợ cấp tuất hàng tháng: được trả hàng tháng cho thân nhân của người lao động khi họ chết, bằng một tỷ lệ phần trăm của lương hưu hoặc trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp của người lao động.
- Trợ cấp tuất một lần: được trả một lần cho thân nhân của người lao động khi họ chết, bằng một tỷ lệ phần trăm của tiền đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động.
Với mỗi quyền lợi khi tham gia BHXH bắt buộc người lao động cần đảm bảo đáp ứng đủ các điều kiện và thực hiện làm thủ tục theo đúng quy định gửi cơ quan BHXH để được giải quyết.
Người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng chế độ hưu trí và tử tuất
Các chế độ của bảo hiểm xã hội tại Việt Nam
Quy định tại Điều 4 Luật BHXH 2014 các chế độ bảo hiểm xã hội tại Việt Nam gồm 05 chế độ sau:
Chế độ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp.
Người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ được hưởng toàn bộ 05 quyền lợi trên. Trong khi đó người tham gia BHXH tự nguyện sẽ chỉ được hưởng 02 chế độ là chế độ hưu trí và tử tuất. Ngoài ra, đối với nhóm đối tượng đặc biệt được Nhà nước hỗ trợ đóng BHXH sẽ được hưởng bảo hiểm hưu trí bổ sung do Chính phủ quy định tại Khoản 7 Điều 3 Luật BHXH.
Người tham gia BHXH sẽ được hưởng các quyền lợi từ chế độ BHXH thông qua các khoản tiền trợ cấp hàng tháng hoặc trợ cấp một lần. Trong trường hợp người tham gia không muốn tiếp tục đóng BHXH thì có thể bảo lưu quá trình đóng BHXH trước đó hoặc rút bảo hiểm xã hội một lần với mức hưởng được tính theo mức tiền lương tháng đóng BHXH và thời gian đóng.
Để được hưởng các chế độ BHXH và quyền lợi BHXH, người tham gia cần thực hiện các bước sau đây:
1) Đăng ký tham gia BHXH bắt buộc hoặc tự nguyện tùy theo đối tượng theo quy định và điều kiện tham gia.
2) Đóng đầy đủ và đúng hạn tiền đóng BHXH theo mức đóng và thời gian quy định.
3) Người tham gia quản lý và cập nhật sổ BHXH, báo cáo kịp thời với cơ quan BHXH khi có thay đổi thông tin cá nhân hoặc tình trạng lao động.
4) Khi gặp các biến cố hoặc rủi ro làm giảm hoặc mất thu nhập từ lao động, người tham gia BHXH cần làm hồ sơ và nộp cho cơ quan BHXH để xét duyệt và hưởng các chế độ BHXH tương ứng.
Quyền lợi khi tham gia BHXH tự nguyện
Sau khi hiểu rõ các chế độ của loại hình bảo hiểm này, chắc chắn nhiều người muốn tìm hiểu sâu hơn về quyền lợi bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì để có cái nhìn tổng quan về BHXH trước khi đưa ra lựa chọn. Nhìn chung, BHXH tự nguyện mang lại nhiều lợi ích tuyệt vời cho người tham gia như sau:
Nhà nước hỗ trợ một phần chi phí cho người dân khi tham gia BHXH (ngân sách Nhà nước hỗ trợ mức đóng 30% đối với hộ nghèo, 25% đối với hộ cận nghèo, và 10% đối với những đối tượng khác).
Được hưởng lương hưu hàng tháng khi về già; và được cấp thẻ BHYT trong suốt thời gian nhận lương hưu (quyền lợi hưởng đến 95% chi phí trong quy định).
Mức lương hưu luôn được điều chỉnh dựa trên "Chỉ số giá tiêu dùng".
Người tham gia được tùy chọn phương thức và mức phí đóng theo khả năng tài chính của bản thân.
Nếu người tham gia BHXH tự nguyện qua đời, thân nhân của họ sẽ nhận được hưởng chế độ trợ cấo mai táng và chế độ tử tuất theo quy định của pháp luật.
Phương thức tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
Dưới đây là các phương thức tham gia BHXH tự nguyện mà người tham gia có thể lựa chọn theo nhu cầu của mình:
Đóng 01 lần cho các năm còn thiếu
Trường hợp quá thời hạn đóng phí, đồng nghĩa là người tham gia tạm dừng đóng BHXH tự nguyện.
Trường hợp tạm dừng đóng BHXH tự nguyện nhưng muốn tham gia tiếp thì cần đăng ký lại mức thu nhập để làm căn cứ xác định phương thức đóng và mức phí đóng.
Nếu người tham gia muốn đóng bù cho những tháng đã đóng chậm trước đó thì số tiền phải trả sẽ bằng tổng mức đóng các tháng chậm, được tính với lãi gộp bằng lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân tháng do Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã công bố vào năm trước liền kề với năm đóng.
Người tham gia BHXH tự nguyện được quyền thay đổi phương thức đóng sau khi hoàn thành phương thức đóng đã chọn trước đó.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì?
Bảo hiểm xã hội tự nguyện được ban hành bởi Nhà nước, người dân có quyền lựa chọn phương thức và mức phí đóng phù hợp với nhu cầu và điều kiện tài chính của mình.
1. Vai trò của bảo hiểm xã hội tự nguyện
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là một quyền lợi quan trọng trong chính sách BHXH nhằm mục đích đảm bảo an sinh xã hội. Tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện giúp người tham gia an tâm hơn vì được chi trả lương hưu khi không còn khả năng lao động hoặc hết tuổi lao động; giúp họ đảm bảo thu nhập và ổn định cuộc sống.
Theo Khoản 4, Điều 2 trong Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13 được ban hành vào ngày 20/11/ 2014 đã quy định rõ:
Khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, người dân cần căn cứ theo đúng quy định của pháp luật để xác định mình thuộc nhóm đối tượng nào để có thể đóng BHXH.
Chế độ Bảo hiểm xã hội tự nguyện
Theo quy định tại Chương IV trong Luật BHXH Việt Nam 2014 đã nêu rõ về các chế độ Bảo hiểm xã hội tự nguyện như sau:
Theo Điểm C, Khoản 1 của Điều 219 trong Bộ luật Lao động 2019: Người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng chế độ lương hưu hàng tháng khi đạt đủ điều về thời gian đóng bảo hiểm (20 năm) và đủ tuổi nghỉ hưu.
Trong đó, độ tuổi nghỉ hưu của người tham gia được điều chỉnh theo lộ trình, cụ thể: Đối với lao động nữ là đủ 60 tuổi vào năm 2035 và lao động nam là đủ 62 tuổi vào năm 2028.
Trường hợp người tham gia đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa hoàn thành đủ tháng đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện thì sẽ tiếp tục đóng đủ 20 năm. Sau đó, người tham gia sẽ được hưởng lương lưu từ tháng tiếp theo của tháng đã đóng BHXH tự nguyện đủ 20 năm.
Khi người tham gia đủ tuổi nghỉ hưu và đóng BHXH đủ thời hạn theo quy định của pháp luật sẽ được hưởng chế độ hưu trí khi về già
1. Pháp luật đã quy định về những đối tượng tham gia BHXH tự nguyện dưới đây khi qua đời sẽ nhận được trợ cấp mai táng:
Người đang được hưởng lương hưu hàng tháng.
Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đã đóng đủ từ 60 tháng trở lên.
2. Trợ cấp mai táng sẽ bằng 10 lần so với mức lương cơ sở tại tháng mà người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện qua đời.
3. Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện đã đóng đủ từ 60 tháng trở lên qua đời thì thân nhân của họ sẽ được hưởng mức trợ cấp theo quy định của pháp luật - được ghi rõ tại Khoản 2, Điều 4 trong Luật Bảo hiểm xã hội 2014.
1. Trường hợp người tham gia đang hưởng lương hưu, đang bảo lưu thời gian đóng BHXH hay đang đóng BHXH khi qua đời thì thân nhân của họ sẽ được hưởng trợ cấp tuất 01 lần.
2. Mức trợ cấp tuất 01 lần đối với thân nhân của người đang bảo lưu thời gian đóng BHXH hoặc đang đóng BHXH được tính theo số năm đã đóng BHXH tự nguyện, cụ thể:
Cứ mỗi năm sẽ tính bằng 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH theo Điều 79 của Luật Bảo hiểm xã hội đối với những năm đóng BHXH trước năm 2014.
Bằng 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng đóng BHXH đối với những năm đóng BHXH từ năm 2014 trở đi.
a. Trường hợp người tham gia chưa đáp ứng đủ thời gian đóng bảo hiểm theo quy định thì mức trợ cấp tuất 01 lần sẽ bằng số tiền đã đóng, tối đa bằng 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.
b. Trường hợp người tham gia có thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện và bắt buộc thì mức trợ cấp tuất 01 lần tối thiểu bằng 03 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.
3. Mức trợ cấp tuất 01 lần đối với thân nhân của người tham gia BHXH tự nguyện qua đời sẽ được tính dựa trên thời gian đã hưởng lương hưu. Cụ thể:
Nếu người tham gia qua đời trong 02 tháng đầu hưởng lương hưu: Mức trợ cấp sẽ bằng 48 tháng lương hưu đang hưởng.
Nếu người tham gia qua đời vào những tháng sau đó: Được hưởng thêm 01 tháng lương hưu, nhưng mức trợ cấp sẽ giảm 0,5 tháng lương hưu.
